Een troostloket en de revival van bestuurskracht
Een troostloket! Een loket waar je kan uithuilen en waar de kopjes thee, pepermuntjes en zakdoekjes voor je klaar staan. Katinka Polderman, de Zeeuws cabaretière had de oplossing voor meer gastvrijheid in onze gemeentehuizen. Ze bracht het met ironie, muzikaal omlijst met gitaar en zang, maar het sloeg in als een bom. Misschien is de gastvrijheid of dienstverlening wel zo belabberd dat het minste dat we kunnen doen is…troost bieden.
Het hoofdthema van het VGS congres was dit jaar gastvrijheid en de drie gastheren Martin, Jo en Aart brachten het met verve. Gastvrij was de ontvangst en het programma in Zeeland zeker. Alleen de zon liet ons op dag 1 in de steek en dat nog wel in de zonnigste stad van Nederland: Vlissingen.
Peter van Uhm, gastspreker, wist met zijn vaderlijke oneliners gastvrijheid vanuit leiderschap te duiden: Dienen, dat is de kern. En vertrouwen geven, vanuit de wetenschap dat vertrouwen een two way street is. Hij illustreerde dat met talloze vaak aangrijpende voorbeelden uit zijn militaire loopbaan. Reinier van Zutphen, ombudsman, omarmde het idee van een troostloket. Op basis van een onderzoek onder 1500 burgers naar de toekomstige relatie met de overheid concludeert hij dat mensen een eerlijke, duidelijke en begripvolle overheid verlangen. De menselijke maat is belangrijker dan snelheid. Hij pleitte vol vuur voor één overheidsloket en ik vroeg me af, is dat dan inclusief of exclusief een troostloket?
In de loze – of juist waardevolle – netwerkmomenten die je op zo’n congres hebt, had ik diverse gesprekjes met gemeentesecretarissen. Mijn thuisbasis – VNG realisatie - heeft zich ten doel gesteld (meer) aansluiting te zoeken met ‘de vraagkant’ van ons werk. Ga er maar aanstaan met 355 vragers die onderling én intern meer bezig zijn met diversiteit en uniciteit dan met gezamenlijkheid. Vanuit het adagium think big, act small nam ik me voor om in die gesprekjes 2 vragen te stellen: Wat is je grootste opgave als gemeentesecretaris op dit moment en wat - schat je in - is je grootste opgave als gemeentesecretaris over 5 jaar?
Ik heb zo’n 25 mensen gesproken en de uitkomst van de eerste vraag was: betaalbaarheid en organiseerbaarheid van het Sociaal Domein. By far favoriet. De stelligheid en snelheid waarmee het antwoord kwam was kenmerkend. Zo anders was dat bij de tweede vraag. Gefronste gezichten, een zucht, hardop denken, filosoferend induceren….een verbale zoektocht naar, tja wat is die opgave? Veel woorden werden er aan besteed. Mijn observatie: de lange termijn vraagstukken, daar zijn gemeentesecretarissen niet zo mee bezig. De waan van de dag slurpt veel - zo niet alle - aandacht op. En toch is er een rode draad uit te destilleren: betekenis blijven geven aan het bestuurlijk ecosysteem in de informatiesamenleving. Dat is altijd al een opgave van formaat, maar de complexiteit en onvoorspelbaarheid van het gemeentelijk speelveld nemen in sneltreinvaart toe. Kunnen we dat bijhouden met z’n allen? En hoe dan, ambtelijk, bestuurlijk, politiek, netwerkend? Eigenlijk een revival van het bestuurskrachtvraagstuk.
Han Polman, Commissaris van de Koning in Zeeland hield een pleidooi voor de versteviging van het principe van collegiaal bestuur en zag daarin voor de gemeentesecretaris een cruciale rol. Een stevige en wendbare ambtelijke organisatie is meer dan ooit noodzakelijk.
Herke Elbers pleitte in haar jaarrede voor het uit de schaduw treden: het openbaar bestuur verdient een beroepsgroep die meedoet aan het maatschappelijke debat en met haar verhaal op de voorgrond treedt. We verlieten de congreslocatie en Vlissingen straalde, de zon scheen. Een troostloket in optima forma.
Mari-An Gerits
VNG Realisatie
mari-an.gerits@vng.nl
